اجرای همزمان اقدامات فنی، فرهنگی و قانونی در راستای سازگاری با کم آبی در شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان در سال 1397

کشور ایران از دیرباز با پدیده خشکسالی روبرو بوده است. مردم این سرزمین از گذشته دور در پی جستجوی راهکارهای سازگاری با این شرایط اقلیمی بوده اند. خشکسالی های پیاپی در طول دو دهه اخیر بالاخص در نقاط مرکزی کشور باعث ایجاد شرایط بحران جهت تامین آب مورد نیاز جهت مصارف شرب، صنایع، کشاورزی و سایر فعالیت های مرتبط با آب گردیده است. از سوی دیگر شرایط بحرانی حاکم بر فلات مرکزی دسترسی به منابع تولید آب جدید را محدود نموده است. لذا شرایط فوق ارگان های تامین و توزیع کننده آب را برآن داشته تا با استفاده از راهکارهای جایگزین به دنبال روش هایی برای حفظ منابع آب موجود و برقراری شرایط سازگاری با کم آبی باشند. شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان نیز به عنوان مهم ترین رکن توزیع آب شرب در سطح استان، به دنبال کاهش تخصیص های سهم آب دریافتی از شرکت آب منطقه ای، اقدام به تدوین و اجرای برنامه های متفاوت جهت برون رفت از شرایط فوق و سازگاری با کم آبی نموده است. کلیه اقدامات انجام شده در این راستا را می توان در سه بخش کلی اقدامات فنی، اقدامات فرهنگی و اقدامات قانونی تقسیم بندی نمود. مجموع فعالیت های فوق در کنار هم منجر به کاهش مصرف و به طبع آن کاهش تولید به میزان قابل توجهی در سطح استان شده است. در این گزارش سعی برآن شده است که به صورت خلاصه چکیده ای از مجموع اقدامات انجام شده در شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان جهت سازگاری با کم آبی و نتایج حاصل از آن در سال 1397 بیان گردد تا به عنوان یک تجربه در اختیار سایر شرکت ها قرار گیرد.

1- مقدمه:

شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان با جمعیت تحت پوشش 4494629 نفر که 4227589 نفر مربوط به جمعیت شهری و 267040 نفر مربوط به جمعیت روستایی بوده و با 1139705فقره انشعاب آب یکی از بزرگترین شرکت های آب و فاضلاب سطح کشور می باشد. منبع عمده تامین کننده آب شرب در این استان آب های سطحی می باشند. در طی سال های گذشته 14تا 15 درصد آب شرب مصرفی از منابع آب زیرزمینی و 85 تا 86 درصد مصارف از آبهای سطحی صورت گرفته است. کاهش نزولات جوی و بروز خشکسالی در سال های اخیر، کاهش منابع آب سطحی و زیرزمینی را در پی داشته است. سد زاینده رود، مهم ترین سد استان اصفهان است. حجم ذخیره سد زاینده رود در پایان سالی آب منتهی به سال آبی 1396-1397 در نمودار شماره1 نشان داده شده است که بیانگر کاهش منابع آب در دسترس در مقایسه با آمار دراز مدت و برنامه ریزی شده می باشد. کاهش حداقلی سطح آب در دسترسی برای مصارف شرب شرکت اب و فاضلاب استان اصفهان را برآن داشت تا علاوه بر ایجاد منابع آب تامین جدید به دنبال بهبود شرایط موجود در راستای سازگاری با شرایط بحرانی برآید.

نمودار شماره 1: حجم ذخیره سد زاینده رود در پایان سال منتهی به سال آبی 1397-1396

2. اقدامات صورت گرفته در راستای سازگاری با کم آبی:

مجموع اقداماتی که در راستای مدیریت آب در بخش شرب و بهداشت صورت می گیرد در حالت کلی به دو گروه فعالیت های مدیریت عرضه و فعالیت های مدیریت تقاضا تقسیم بندی می شوند. عمده فعالیت های مدیریت عرضه شامل پروژه های تامین آب همچون حفر چاه جدید، شناسایی و ایجاد منابع تامین جدید و مواردی از این دست می باشد. فعالیت های بخش تقاضا با تاکید بر بهبود فرآیندهای توزیع عادلانه و مصرف صحیح و به حداقل رساندن تلفات آب به دو بخش مدیریت توزیع و مدیریت مصرف تقسیم بندی می شود. فعالیت های مدیریت توزیع، اجرای خطوط آبرسانی، مخازن، تاسیسات و. . .را شامل می شود اما در بخش مدیریت مصرف با هدف قراردادن نحوه مصرف آب توزیع شده توسط مشترکین، فعالیت ها به چهار گروه کلی تقسیم بندی می شوند. اقدامات فنی، اقدامات فرهنگی، اقدامات قانونی و اقدامات تعرفه ای که در شکل شماره 1 فلوچارت کلی اقدامات مدیریت آب شرب نشان داده شده است. از آنجایی که تصمیم گیری در خصوص اقدامات تعرفه ای در سطح کلان کشوری بوده و خارج از اختیارات شرکت های آب و فاضلاب استان ها می باشد در این تقسیم بندی از این گروه فعالیت ها چشم پوشی می گردد.

اقدامات فنی مدیریت مصرف عمدتاً شامل فعالیت هایی بوده که در معاونت بهره بردای صورت گرفته است. اقدامات قانوی شامل مجموع فعالیت هایی بوده که عمدتا توسط معاونت درآمد و امورمشترکین شرکت صورت گرفته و اقدامات فرهنگی شامل مجموع فعالیت های صورت گرفته در روابط عمومی شرکت و دفتر مدیریت مصرف معاونت بهره برداری شرکت بوده است. در ادامه به صورت خلاصه، مجموعه ای از اقداماتی که در هر بخش صورت گرفته شده بیان گردیده و در نهایت در قسمت نتیجه گیری و بحث، نتایج کسب شده از مجموع اقدامات فوق آورده شده است.

شکل شماره 1: فلوچارت اقدامات مدیریت آب شرب

2-1- اقدامات فنی

بازدید از صنایع استان و ارائه راهکارهای مدیریت مصرف آب در صنایع
تهیه طرح زون بندی شهر اصفهان (22 زون) به منظور توزیع بهینه اب در مواقع بحران ( مواقع کم آبی)
انجام عملیات نشت یابی شبکه و انشعاب در سطح استان به مقدار:
پیمایش شبکه : 246 کیلومتر
پیمایش انشعاب : 13375 فقره
نشت کشف شده در شبکه : 130 مورد
نشت کشف شده در انشعاب : 217 مورد
اجرای اقدامات اولیه به منظور هوشمند سازی شبکه توزیع شهر اصفهان و خطوط انتقال آب استان
آغاز پروژه هوشمند سازی شهر تودشک
توسعه سامانه پایش فشار با افزایش تعداد ایستگاه های آنلاین پایش فشار (تا پایان سال 97 تعداد 450 ایستگاه آنلاین در سطح استان وجود داشته است)
مطالعات جامع هیدرولیکی شبکه و انجام زون بندی فشاری و زون بندی بهره برداری کل شبکه
مدیریت و کنترل هوشمند بر خطوط انتقال و شبکه توزیع شهرهای تحت پوشش سامانه آبرسانی اصفهان بزرگ
سامانه تله متری خطوط انتقال آب جهت کنترل و مانیتورینگ
در حال حاضر 126 باب شیرخانه بر روی خط انتقال وجود دارد که 40 انشعاب دارای عملگر برقی و قابلیت فرمان اتوماتیک دبی، فشار یا هر دو پارامتر هستند و 60 ایستگاه دارای دارای قابلیت مانیتورینگ و صدور فرمان مرکزی می باشند.
سامانه تله متری شبکه توزیع آب شهر جهت کنترل و مانیتورینگ:
برای 200 حوضچه کنترلگر فشار و توزیع آب موجود در شبکه توزیع آب اقدامات زیر صورت گرفته است:
تعویض شیرآلات در 50 حوضچه به منظور نصب سیستم های کنترلی
33حوضچه دارای شیرفشارشکن با امکانات کنترلی
احداث 54 حوضچه شیرآلات تکمیل شده و 18 حوضچه در حال اجرا
پیشرفت در تجهیز و برقراری ارتباط مخابراتی
تهیه برنامه اجرایی بازیافت و بازچرخانی آب خاکستری درساختمان با همکاری نظام مهندسی
انعقاد تفاهم نامه با سازمان نظام مهندسی استان اصفهان با هدف نظارت بر وضعیت صحیح طراحی و اجرای تاسیسات داخلی آب (از جمله مجهز بودن به لوازم کاهنده مصرف و نصب صحیح پمپ و مخزن) و فاضلاب اماکن و همچنین ایجاد ساز و کار لازم جهت اجرای سیستم بازچرخانی آب در مجموع های ساختمانی که دارای توجیه اقتصادی هستند.
اجرا ی پکیج تصفیه آب خاکستری در شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان با ظرفیت 3 لیتر بر ثانیه
بهره برداری از پکیج تصفیه آب خاکستری دانشگاه اصفهان با ظرفیت 2.3 لیتر بر ثانیه
واگذاری پساب تصفیه خانه های فاضلاب شهرهای لنجان، نجف آباد، تیران، مبارکه و. .. به صنعت و بخش خصوصی همچون فولاد و ذوب آهن و شهرداری
ارتقا تصفیه خانه های فاضلاب جنوب و شمال شهر اصفهان، شاهین شهر، شهرضا، سمیرم، بوئین و میاندشت، نجف آباد و بهارستان
کاهش حجم هدررفت آب به میزان 4890000 مترمکعب
85 کیلومتر اصلاح شبکه توزیع آب
6337 فقره اصلاح، بازسازی و استاندارد سازی انشعاب
تهیه سناریوی کاهش 30 تا 100درصدحذف آب طرح برای شهرهای طرح آبرسانی بزرگ
تهیه اکشن پلان برای 17 شهر استان که دارای سطح آب بدون درآمد بالای 25 درصد بودند
تهیه و راه اندازی نرم افزار ارتباطی سامانه 122،GIS و AVLS و تجهیز اکیپ های شهر اصفهان به تبلت جهت ارتباط آنلاین جهت کوتاه کردن زمان رسیدگی به حوادث و اتفاقات
بررسی تاثیر انواع سایبان کولر بر میزان کاهش مصرف آب و انرژی
تهیه طرح بهینه تجهیز ساختمان های مسکونی به تجهیزات کاهنده مصرف
تهیه برنامه سازگاری با کم آبی و ایجاد ساز و کار کمیته اجرایی

2-2- اقدامات فرهنگی

نصب بنر و تبلیغات محیطی با همکاری کمیته فرهنگ شهروندی شامل،300 عدد بنر پشت تابلوهای شهری، 1200 عدد بیلبورد های تک پایه، 1000 دستگاه کارت های سفر مطالعه و 150 عدد تابلو و مانیتور
چاپ و توزیع یک میلیون بروشور مدیریت مصرف در بین کارکنان دستگاه های اجرایی و مشترکین پرمصرف
چاپ و توزیع بروشور لوازم کاهنده مصرف و آموزش نصب پمپ و مخزن در بین مشترکین
تهیه و توزیع شابلون انتخاب مخزن و پمپ برای ساختمان ها در بین مشترکین
چاپ و توزیع دفترچه معرفی لوازم کاهنده مصرف در بین مشترکین
تولید و پخش 50 انیمیشن و موشن گرافی و 25 استندآپ کمدی از شبکه های مجازی و سیمای مرکز اصفهان
برگزاری مانور سازگاری با کم آبی،خود باوری و هم افزایی با مشارکت بیش از 300نفر ازبسیجیان شرکت به منظور توزیع600 هزار بروشور و تبیین و ترغیب شهروندان به موضوع مدیریت مصرف آب در میادین عمومی و معابر شهری، ایستگاه های حمل و نقل عمومی و حضور در مساجد و نمازهای جمعه
حضور مروجین فرهنگ مصرف بهینه آب در مدارس
حضور مروجین به منظور توزیع بروشور درسه همایش بزرگ (2000نفر) مبلغین ماه مبارک رمضان(شورای هماهنگی تبلیغات)، خواهران مسئول حوزه های علمیه و طلاب و روحانیون مبلغ سازمان تبلیغات اسلامی استان اصفهان با محوریت سازگاری با کم آبی
برگزاری کلاس های آموزشی ویژه دانش آموزان برای بیش از 17000 دانش آموز ( سال تحصیلی97-96) و روزانه بطور متوسط 150نفر در سال جاری در خانه فرهنگ آب
استمرار طرح آموزش ضمن خدمت معلمان مقطع اول ابتدایی در تصفیه خانه بابا شیخعلی
آموزش 270نفر از امدادگران جمعیت هلال احمر
آموزش نمازگزاران مساجد با روش های مصرف بهینه آب
نشست آموزشی سازگاری با کم آبی با هیأت امنا مساجد ،امام زاده ها و بقاع متبرکه، ائمه جماعات، جامعه روحانیت شهرستان ها، مسئولین فرهنگی پایگاه های مقاومت بسیج ادارات، دبیران شورای امر به معروف دستگاه های اجرایی استان، معلمان مدارس ابتدایی آموزش و پرورش و مدیران صنایع بزرگ اصفهان از جمله ذوب آهن، فولادمبارکه، پالایشگاه اصفهان، نیروگاه اصفهان و. .. با رویکرد ترویج مدیریت مصرف آب در جامعه
برگزاری نشست آموزشی سازگاری با کم آبی در بیمارستان ها و در دانشگاه فرهنگیان اصفهان
نشست سازگاری کم آبی با مشاغل آب بر نظیر صاحبان استخر ومسئولین ورزش دستگاه های اجرایی استان
نشست با اتحادیه صنف صاحبان کارواش و الزام کارواش ها به نصب دستگاه های مجهز به تصفیه آب با فناوری بازچرخانی آب تا 60مرتبه
نشست با مدیران خوابگاه های دانشجویی با موضوع مصرف بهینه آب
جلسه هم اندیشی با صاحبان صنایع شهرک های صنعتی با موضوع کاهش سهم برداشت آب از شبکه توزیع و روی آوری به استفاده از پساب فاضلاب در فرآیند تولید
جلسه هم اندیشی با اصحاب رسانه و هنرمندان در خصوص سازگاری با کم آبی
جلسه کمیته فرهنگی-اجتماعی با حضور فرماندار اصفهان با موضوع مدیریت مصرف آب
برگزاری همایش آب بانان کوچک
آغاز به کار گروه مدیریت کم آبی در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
برگزاری پویش قدردان آب باشیم با همکاری نظام مهندسی ساختمان
حضور در همایش های تجلیل از مدیران و معلمان و شوراهای اسلامی شهر و روستا به منظور سازگاری با کم آبی
راه اندازی غرفه موقت لوازم کاهنده مصرف در اماکن عمومی شامل: دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ و هنر، محل برگزاری نماز جمعه، همایش سلامت و اداره آموزش و پرورش پیربکران جهت معرفی و نحوه عملکرد لوازم کاهنده مصرف
ساخت و استقرار ویترین دائم لوازم کاهنده مصرف و استند آموزشی نصب صحیح پمپ و مخزن در تعداد از ساختمان های شرکت و آب و فاضلاب استا اصفهان و در برخی از ارگان های دولتی از جمله فرمانداری، اداره آموزش و پرورش، اداره دارایی، انرژی اتمی، شرکت گاز، اداره منابع طبیعی، اداره کل فنی وحرفه ای، اداره کشاورزی، مدیریت و برنامه ریزی و اداره دارائی شعبه 22بهمن
پایش 347 ارگان دولتی در سطح شهر اصفهان با هدف بررسی استفاده از لوازم کاهنده مصرف، وضعیت ذخیره و تأمین فشار، وضعیت آبیاری فضای سبز و ... با همکاری مروجین مصرف و بهره برداران مناطق ششگانه شهر اصفهان
تهیه دستورالعمل های مدیریت مصرف آب جهت مدارس، بیمارستان ها، صنعت و مراکز نظامی و انتظامی
تفاهم نامه همکاری با صدا و سیمای مرکز اصفهان با موضوع سازگاری با کم آبی در سال 1397 که در مجموع شامل 2032 برنامه در قالب های برنامه های رادیویی و تلویزیونی به صورت تیزر، مسابقه، گفتگوی کارشناسی و. .. بوده است.
انعقاد قرارداد تفاهم نامه همکاری فرهنگی با اداره کل آموزش و پرورش: این تفاهم نامه شامل دو بخش فرهنگی و فنی می باشد. اهداف در بخش فرهنگی شامل استفاده از پتانسیل 850 دانش آموز 55000 معلم و اولیا و مربیان، تشکیل جلسات آموزشی برای مربیان با هدف استفاده به عنوان مروجین فرهنگ مصرف بهینه آب، تعیین ساعت آبی در آموزش مدارس، اختصاص بخشی از مسابقات فرهنگی – هنری به موضوع آب و وظایف مصرف کننده و امکان بازدید از تاسیسات برای فرهنگیان محترم و منازل برای مربیان، دانش آموزان و خانواده آنها می باشد. اهداف در بخش فنی شامل همکاری آموزش و پروش در حفر چاه و تاسیسات در محوطه مدارس، همکاری در اختصاص جایگاه های توزیع آب بسته بندی در شرایط اضطراری و کمک به نصب لوازم کاهنده مصرف در مدارسی که مصارف بالاتر از میانگین مجاز دارند، بوده است.
انعقاد تفاهم نامه مشترک همکاری با سازمان مردم نهاد(NGO) کشتی نجات و برگزاری نشست های آموزشی اعضای سمن کشتی نجات در آبفای استان اصفهان: هدف از انعقاد این تفاهم نامه، آموزش مصرف بهینه آب به شهروندان، تغییر سبک زندگی شهروندان، همکاری و هم اندیشی در حوزه اصلاح مصرف و استفاده متقابل از امکانات آموزشی و نیروهای متخصص به منظور دستیابی به اهداف سازگاری با کم آبی به واسطه نیروهای سازمان مردم نهاد که شامل حداقل 40 نفر از اساتید دانشگاه و مشاوران می باشند.

2-3- اقدامات قانونی

پایش مشترکین پرمصرف
چاپ وتوزیع هشدارهای پرمصرف همراه قبض آب بهای مشترکین با مصرف بالای 20مترمکعب درماه
قبوض مخصوص مشترکین پرمصرف همراه با نمودار مقایسه مصارف سالانه
بازدید و بررسی مصارف 560 فقره از باغات در سطح استان
چاپ ترام هشدار پرمصرف بر روی قبوض آب بها
برگزاری 55 جلسه توجیهی برای 5000 مشترک پرمصرف خانگی با دعوت حضوری و حضور در 72جلسه دستگاه های اجرایی برای 5613 نفر
طرح توزیع لوازم کاهنده مصرف بین کارکنان دستگاه های اجرایی استان (توزیع بیش از 800 بسته لوازم کاهنده مصرف آب که شامل 4800 عدد تجهیز بوده است)
ثبت نام مشترکین متقاضی تجهیزات کاهنده به صورت اقساطی از طریق سامانه 1522 و توزیع 7931 عدد لوازم کاهنده در بین آنها از تاریخ 22 اردیبهشت ماه 97 برای اولین بار در کشور
خرید و توزیع لوازم کاهنده مصرف در ادارات و ارگان های دولتی به تعداد 2732 عدد از محل اعتبارات عمرانی
کاهش آمار فضای سبز از 529 فقره انشعاب از ابتدای سال 1395 به 11 فقره انشعاب تا پایان سال1397 (در شهرهایی که برداشت از آب طرح دارند آمار به صفر رسیده است)
کشف و رفع 356 فقره انشعاب غیرمجاز

3- بررسی و نتایج اقدامات صورت گرفته:

در استان اصفهان 88 درصد جمعیت در قالب 56 شهر تحت پوشش شبکه آبرسانی آب اصفهان بزرگ می باشند که منبع تامین آن از محل تصفیه خانه آب بابا شیخ علی می باشد. در سال های گذشته با توجه به محدودیت ظرفیت های تامین آب توسط آب منطقه ای و تصفیه خانه و خطوط آبرسانی، درصد تخصیص آب توسط آب منطقه ای به تصفیه خانه 11 مترمکعب بر ثانیه بوده که همراه با 2 مترمکعب بر ثانیه آب استحصالی از چاه های فلمن در مجموع 13 متر مکعب بر ثانیه آب جهت توزیع در دسترس بوده است این در حالی بوده که نیاز آبی استان در شرایط اوج مصرف برابر 14.5 مترمکعب بر ثانیه بوده است. در سال های گذشته سعی برآن بوده است تا در روزهای اوج با اقدامات مدیریتی نسبت به جبران این کمبود اقدام گردد. اما متاسفانه در سال 1397 به دلیل شرایط بحرانی پیش آمده، متوسط تخصیص تصفیه خانه تا 9.4 مترمکعب در ثانیه کاهش یافت. این در حالی بود که آبدهی چاه های فلمن نیز به صفر رسید. کاهش تخصیص ها به گونه ای بوده است که در اردیبهشت ماه حداقل 5.8 مترمکعب بر ثانیه ورودی آب به تصفیه خانه ثبت شده است. چالش مدیریت آب در دسترس، جهت توزیع بین شهرهای استان، به قدری عظیم و دشوار بود که می طلبید تمامی واحد های شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان اقدام به انجام عملیاتی فراتر از اقدامات گذشته کنند.

کلیه اقداماتی که در بالا تنها به صورت تیتر وار عنوان گردید هر یک به تنهایی نیازمند یک تیم اجرایی بزرگ و صرف هزینه، نیرو و زمان بسیار بوده که گاهاً انجام برخی از این فعالیت ها حتی شاید نیازمند زمان بیشتری بوده اما با توجه به شرایط بحرانی سال گذشته، به صورت فشرده و در طول سال 1397 عملیاتی شده است.

هر ساله به طور متوسط 1.5 درصد به تعداد مشترکین آب شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان افزوده می گردد و به طبع آن انتظار می رود تا میزان مصارف نیز در هر سال افزایش یابد. اما در سال 97 نسبت به سال 96 این افزایش انشعاب برابر 1.6 درصد بوده که علی رغم بالاتر بودن این افزایش نسبت به دوره مشابه سال گذشته میزان مصارف به مقدار 7 درصد کاهش (در حدود 23 میلیون مترمکعب) داشته است. در جدول شماره 2 وضعیت مصارف، سرانه، انشعابات و آب بدون درآمد(هدررفت) از سال 1395 تا 1397 آورده شده است.

آنچه مسلم است مجموع اقدامات انجام شده در بخش های فنی، فرهنگی و قانونی در کنار هم منجر به کنترل، کاهش و مدیریت مصرف در سطح استان گردیده و امکان گذر از شرایط بحران در سالی که گذشت را برای شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان فراهم نموده است.

جدول شماره 2: وضعیت مصارف، سرانه، انشعابات آب و آب بدون درآمد(هدررفت) از سال 1395 تا 1397

سال	مصرف کل		حجم آب بدون درآمد		آب بدون درامد %		سرانه مصرف خانگی		سرانه مصرف کل		تعداد انشعاب آب
	مقدار	تغییرات %	مقدار	تغییرات%	مقدار	تغییرات%	مقدار	تغییرات%	مقدار	تغییرات%	مقدار	تغییرات%
1395	318801487	3.82	65,285,722	-1.8	17	-4.7	154	0	201	2	1106199	1.4
1396	330972125		64,132,450		16.2		154		205		1121871
												1.6
		-6.9		-7.5		-0.6		-3.2		-8.3
1397	308115536		59,303,226		16.1		149		188		1139705

آخرین مقالات

گروه‌بندی مقالات

اجرای همزمان اقدامات فنی، فرهنگی و قانونی در راستای سازگاری با کم آبی در شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان در سال 1397