تجربیات سازگاری با کم آبی در بخش مشترکین استان اصفهان 1397

شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان با1139705  انشعاب آب و 2089242 آحاد در92شهراستان از دو دهه قبل با مشکل کمبود آب روبرو بوده است و اقدامات فنی ، قانونی و فرهنگی در زمینه ی مقابل با کمبود آب انجام داده است و لیکن دراواخر اسفندماه سال 1396در استان اصفهان شرایط ویژه آبی اعلام شد.اگر چه205شهر کشور در آن زمان دروضعیت تنش آبی بسر می بردند(تنش آبی : درشرایطی است که حجم منابع آبی با میزان مصرف مساوی باشد)اما شرایط استان اصفهان نگران کننده تر از آن بود.سدزاینده رود به عنوان بزرگترین مبنع آبی استان ، فقط 132میلیون مترمکعت معادل 8 درصد حجم کل سد آب ذخیره داشت کــه بخشی از آن هم بدلیل رسوبات دریاچه ، قابل برداشت نبود و این به معنای نزدیک شدن به روز صفر آب آشامیدنی برای بیش از 4 میلیون شهروند در56 شهر آب طرح بود.کلیه بخش های فنی-بهره بردای وروابط عمومی درجهت مقابله با وضعیت کمبود آب تلاش نمودند.اگرچه ماهیت اصلی بخش مشترکین ایجاد درآمد وارائه حدمت به مشترکین می باشد ولی دراین شرایط ، درشکل جدیدی از خدمت ودرمسیر کمک به سازگاری با شرایط کم آبی، وارد فاز جدیدی از ارتباط با مشترکین خود شد.دراین مقاله، خلاصه ای از اقدامات دربخش مشترکین ، که تقریبا همگی تجارب جمعی معاونت ،مدیران وتمامی آحاد بخش مشترکین آبفای استان اصفهان، برای اولین بار دراین بخش انجام شده است آورده می شود.این تجربیات ، درنهایت باعث کاهش مصارف استانی درحد7درصد نسبت به سال قبل شد این درحالی بود که خدمات جاری شرکت با تفاهم دوجانبه انجام شده است وحدود40هزارواحدجدید نیز به مشترکین استان افزوده شده است.

مقدمه

از آنجا که بخش مشترکین در جبهه اول خدمت به مشترکین قرار دارد بیشترین راهکارهای سازگاری با کم آبی در شرایط یاد شده در بخش اطلاع رسانی متمرکز بود برای جلب همکاری مردم در کنترل و کاهش مصارف در وجه اول می بایستی مشترکین از وضعیت آبی استان باخبر می شدند .تجربه ارتباط با مشترکین ، درقالب حضور درمحل مشترکین پرمصرف، دعوت به جلسات هم اندیشی، ونهایتا رسیدگی به موارد خاصی که مثلا براثر عدم واحدشماری ، درزمره پرمصرفین قرارگرفته بودنداز تجربیات جدید بخش مشترکین بود

 

1-شناسایی پرمصرف ها : 

گزارش مصارف خانگی در طبقات مختلف – دراواخ سال 1396

دردرجه اول مخاطبین وطیف طبقات مصرف درکل استان احصا گردید ومشخص شد خوشبختانه حدود 90 درصد آحاد مصرف کنندگان درشرکت آبفای استان اصفهان ، درالگوی مصرف 0تا 20قراردارند. جدول بالا نشان می دهد تنها10درصد از مصرف کنندگان خانگی بالای الگوی مصرف می باشند و در طبقه مشترکین پرمصرف قرار می گیرند .

 

 

عنوان	تعداد انشعاب قرائت شده		آحاد قرائت شده		مصرف  (مترمکعب)		متوسط مصرف ماهانه
	تعداد	درصد	تعداد	درصد	مقدار	درصد	مقدار
خانگی 0 تا 20	847,910	87.3	1,562,741	90.4	180,175,576	78.5	9.6
خانگی 20 تا 40	117,589	12.1	159,459	9.2	45,378,158	19.8	25.0
خانگی40 به بالا	5,386	0.6	6,826	0.4	3,826,739	1.7	53.0
جمع	970,885	100	1,729,026	100	229,380,473	100	11.3

 

تشکیل جلسات  :

بیش از 59 جلسه توجیهی با حضور بیش از 4500 نفر از مشترکین در سطح ستاد وصدها جلسه منطقه ای تشکیل شد.ارسال دعوت نامه برای حضور دریک جلسه هم اندیشی ، روشی نو وتجربه ای جدیددرجلب همکاری محترمانه پرمصرفین درکاهش مصارف شان بود.موضوعات مطروحه دراین جلسات: توصیه در جهت کاهش مصرف با استفاده از لوازم کاهنده مصرف ، آموزش استفاده صحیح واستاندارداز مخازن آب دراماکن برای ذخیره داشتن آب درشرایط اضطراری ، استفاده مجدد از آب خاکستری و بازچرخانی آن در مصارفی نظیر فضای سبز و فلاش تانک ، فرهنگ مصرف بهینه آب در هنگام استفاده در وضو ، مسواک زدن و استحمام ، استفاده صحیح از خنک کننده در فصل گرم با نصب سایه بان و جلوگیری از هدر رفت آب کولرها  .

 

اطلاع رسانی :

به تجربه ثابت شده است یکی از بهترین وسایل ارتباطی بخش مشترکین با مصرف کنندگان، قبوض آب بها می باشدصدور بیش از 8میلیون قبض در سال، این صورتحساب را تبدیل به رسانه ای برای کاهش مصارف کرده بود. درطی این سال در بخش اطلاع رسانی به مصرف کنندگان آب ، از طرق مختلف آگاهی های لازم به مشترکین داده شد که نمونه هایی از آنها در زیر آمده است :

الف ) هشدار پرمصرف : بر روی قبض مشترکین خانگی که میزان الگوی مصرف شهری و یا مشترکین غیر خانگی که ظرفیت قراردادی درج شده در پرونده خود را رعایت نمی کنند ، با درج ترام " هشدار پرمصرف  " بر روی قبض آب بهای این دسته از مشترکین ، آنها را نسبت به این موضوع آگاه کرده ایم .

ب ) قبض نموداری :اگر پرمصرفین نسبت به سابقه مصرف خود اطلاع حاصل میکردندمشارکت بهتری میداشتند.برای این کار قبض مخصوص به ابعاد a4تمام رنگی طراحی شد که با استفاده از سه رنگ:

• سبز(خوش مصرف-تا15 مترمکعب)
• زرد(بین 15تا20مترمکعب-مرزهشدار)
• قرمز(مصرف بالاتراز 20مترمکعب-پرمصرف –نیاز فوری به اصلاح)چاپ وبه همراه فبوض توزیع می شد.برای اولین بار مشترک ما مصرف 8دوره قبل خود را بصورت عدد ورنگ واخطارمشاهده می کرد.با ارسال قبض نموداری که نشان دهنده میزان مصرف و عبور از خط قرمزها در آن بصورت یک نمودار تمام رنگی به خوبی به نمایش درآمده ، سعی شده است میزان آگاهی مردم نسبت به این موضوع بیشتر شود .

ج ) استفاده از تصاویر آموزشی مصرف بهینه آب به ابعاد 4*6 روی قبوض آب بها.برای اولین بارقبض آب بها ی همه مشترکین مزین به تصویری دریکی از موضوعات کاهش مصرف شده بود .تصویری که ازهرمتن ونوشته ای گویا تر بود.درمجموع بیش از 12تصویر درخصوص آبیاری فضای سبز خانگی، استفاده از لوازم کاهنده مصرف، ماشین های ظرفشویی ولباسشویی، مراقبت از شبکه وتاسیسات داخلی برای پیشگیری از هدررفت و....قبوض ما را از حالت صورتحساب صرف ، به پیامکی برای آموزش مصرف بهینه تبدیل کرد بود.

 

جلب همکاری های لازم  :

الف) مجموعه ادارات شرکت آب و فاضلاب  : در اولین اقدام لازم بوداز خودمان شروع کنیم.توصیه به کاهش مصرف درسطح ادارات تابعه تبدیل به یک الزام اداری ، با مسئولیت مدیر هرمنطقه تبدیل شد. مصارف 140 اداره زیر مجموعه های شرکت بررسی  و دراین رابطه کلیه ادارات مکلف به کاهش حداقل 20درصدی مصرف شدند .

آبیاری فضای سبز ادارات با آب شرب ممنوع شد . شیرهای سرویس های بهداشتی از نوع پدالی و کاهنده انتخاب شدند و مصارف بصورت هفتگی کنترل شد .ادارات آبفا درسراسر استان مظهر والگوی علمی وعملی صرفه جویی ورعایت مصرف بهینه شدند.تجربیات مدیران مناطق ، بدوادرحیطه اداری خودشان به اجرا درآمد ودراین رابطه خوشبختانه نتایجی بیش از حد انتظارحاصل شد. نتیجه بررسی و میزان کاهش  4 ماهه ابتدای سال 96 با 97  در جدول زیر قابل رویت می باشد .

 

آب شرب شهری	مصرف 4 ماهه 96 (مترمکعب)	مصرف 4 ماهه 97 (مترمکعب)	میزان کاهش(مترمکعب)	درصد کاهش
ادارات آبفا	117516	86405	31111	26

 

ب) آموزش وپرورش استان اصفهان : یکی از راهکارهای فرهنگی پیشنهادی ، درک شرایط برای مصرف کنندگان بودوآموزش وپرورش به عنوان متولی امر فرهنگ جامعه یکی از مطرح ترین گزینه ها ، برای ترویج مصرف بهینه در خانواده ها ودر نتیجه در سطح جامعه مصرفی بود.به تجربه ثابت شده بود که  دانش آموزان بیشتراز سایر اقشار آماده دریافت پیام کمبود آب هستند واز طرفی مهمترین جوامع هدف برای تامین آب اضطراری ، محیط های آموزشی بود.مسئولین آموزش وپرورش نیز بحران وکمبودآب رادغدغه اصلی خود میدانستند . 

اولین اقدام ، اعلام وضعیت مصارف مدارس  وراهکارهای کاهش مصرف به آموزش پرورش بود .اعلام مصارف تجمیعی ، تجربه ای بود که برای اولین بار اتفاق می افتاد .مسئولین ،اطلاعات مصارف را با مصرف انتظاری خود مقایسه کردند وبرنامه پایش مدارس با هدف کاهش مصرف شروع شد.برای اولین بار .مدارس موظف شدند ضمن رعایت کاهش مصرف، قبوض مصرفی خود راهم ، از بودجه خودشان بپردازند بنابراین همگی مراقب هدررفت ها ، مصارف اضافی و فضای سبز ، شیر های خراب شدند.مدارسی که نیاز به بررسی فنی داشتند مشخص شدند.درجاهایی که نیاز بود تجهیزات کاهنده مصرف دراختیارآنان قرارداده شدهمچنین تشکیل جلسات  هم اندیشی یا موضوع آب ، درسطوح مختلف مسئولین،مدیران، کادر آموزشی ، دانش آموزان واولیاءنتایج مناسبی دربرداشت .

فرهنگ کاهش مصرف  مانند مسابقه ای درهمه سطوح گسترش یافت .به عنوان نمونه فرهنگیان زیادی درفراخوان کاهش مصرف واحدهای مسکونی خود شرکت کردند.مقایسه مصارف منازل یکصد فرهنگی بین تابستان سال97 با سال قبل نشان دهندهمتوسط 38 درصد کاهش بود.

 

مصارف  حدود 6000 مدرسه استان نیز بیانگر کاهش زیر بود:

 

آب شرب شهری	مصرف96 (مترمکعب)	مصرف97 (مترمکعب)	میزان کاهش(مترمکعب)	درصد کاهش
مصرف مدارس	1398813	1181992	216821	18.3
آموزش عالی	2071050	1516986	554064	26.8

 

ج) ادارات  دولتی : ارسال نامه به کلیه ادارات دولتی در سطح استان ، درخصوص مدیریت مصرف و همچنین راهنمایی آنها در زمینه سازگاری با کم آبی ، تغییر در رفتار مصرفی کارکنان ، استفاده از لوازم کاهنده مصرف ، تجهیز کردن کولرها به سایان و تنظیم آن ها برای جلوگیری از هدر رفت آب و همچنین جداسازی آب فضای سبز اداره و استفاده نکردن از آب شرب در این زمینه ، منجر به کاهش   26.8  درصدی در کاربری ادارات دولتی را شاهد بودیم .

 

آب شرب شهری	مصرف96 (مترمکعب)	مصرف97 (مترمکعب)	میزان کاهش(مترمکعب)	درصد کاهش
ادارات دولتی	1635717	1275540	360177	26.8
مراکز رفاهی دانش آموزی	25702	19014	6688	26
کمیته امداد وبهزیستی	244053	221475	22578	9.3

 

ب) اماکن ورزشی  : با همکاری مناسبی که با مراکز ورزشی استان و مکاتبه با اداره ورزش و جوان استان اصفهان و مراکز ورزشی تحت پوشش شهرداریها و همچنین پایش مراکزی نظیر کارواش ها و استخرها به منظور مدیریت و کاهش مصرف انجام شد و نتیجه آن در جدول زیر قابل مشاهده می باشد . 

 

آب شرب شهری	مصرف96 (مترمکعب)	مصرف97 (مترمکعب)	میزان کاهش (مترمکعب)	درصد کاهش
مراکز ورزشی	835963	708936	127027	15.2
مراکز تجاری وکارواش ها	7181624	6620124	561500	7.8

اقدامات :

الف) شناسایی انشعابات غیر مجاز : کشف و شناسایی انشعابات غیر مجاز آب و فاضلاب در سطح استان اصفهان در 12 ماهه سال 1397 به تفکیک مناطق تحت پوشش .

 

 

منطقه	تعداد آب	تعداد فاضلاب	جمع
فولادشهر	3	0	3
بادرود	4		4
خمینی شهر	21	12	33
لنجان	30	1	31
یک - اصفهان	11	2	13
سه - اصفهان	52	251	303
نجف آباد	37	0	37
فلاورجان	9	1	10
ورزنه	2	1	3
چهار - اصفهان	38	51	89
برخوار	5	3	8
مبارکه	58	1	59
خوانسار	2		2
دهاقان	1		1
پنج – اصفهان	19	17	36
اردستان	5		5
کوهپایه	2		2
شش - اصفهان	2		2
گلپایگان	13		13
دو – اصفهان	12	4	16
نایین	2		2
نطنز	4	0	4
شاهین شهر	17	8	25
سمیرم	7	0	7
جمع	356	352	708

 

ب) ارسال اخطار پرمصرف : چاپ و توزیع اخطارهای پرمصرف و قبوض نموداری ،  همراه قبض آب بهای مشترکین با مصرف بالای 20متر مکعب در ماه

 

تعداد قبوض و اخطاریه های پرمصرف و بدهی آب بها مناطق خودگردان آبفا استان  سال 1397
ماه	قبوض	اخطار پرمصرف	اخطار قطع	قبض نموداری
فروردین	313,864	38,216	73,867	0
اردیبهشت	420,916	36,751	113,125	17,406
خرداد	375,569	29,719	88,140	10,434
تیر	384,984	47,343	92,600	19,784
مرداد	632,621	91,750	146,129	29,893
شهریور	558,569	78,614	134,206	26,562
مهر	418,120	73,928	165,678	21,823
آبان	587,253	46,344	135,266	11,900
آذر	628,042	36,349	143,285	8,820
دی	629,495	31,755	138,673	7,407
بهمن	612,174	29,724	131,228	6,931
اسفند	677,829	38,223	148,801	8,850
جمع کل:	6,239,436	578,716	1,510,998	169,810

 

استفاده از ظرفیت همه ی نیروها :

• همکاری مشترک با سمن کشتی نجات : 49 جلسه با حضور 3695 آموزش گیرنده از مراکز مختلف و برنامه ریزی آموزشی مربیان طرح تغییر سبک زندگی و سازگاری با کم آبی در ادارات و ارگانهای استان
• آشنایی با 150 نفر از اعضای سمن سروج ( سلامت روح و جسم ) با روش های مصرف بهینه آب و ترویج آن در جامعه.
• تشکیل اکیپ 100 نفره مروجین مصرف بهینه آب ، جهت حضور در ادارات دولتی در سطح استان اصفهان و همچنین در محلات و معابر شهری به منظور راهنمایی مردم در چگونگی کاهش مصرف روزانه و جلوگیری از هدر رفت آب

 

مکاتبات :

• مکاتبه با اماکن پرمصرف غیر خانگی و درخواست کاهش مصارف در سال 97 .
• مصارف سال 96 این اماکن نسب به سال 95 افزایش داشته اند و پس از مکاتبه و ارائه راهکارهای مناسب موفق به کاهش شده اند و گزارش آن در زیر آمده است :
• افزایش 17 درصدی مراکز نظامی در سال 96 نسبت به دوره مشابه سال گذشته منجر به کاهش34 درصدی درسال 97 شد
• افزایش 19 درصدی مساجد در سال96 نسبت به دوره مشابه سال گذشته منجر به کاهش2.4 درصدی درسال 97 شد
• افزایش 47 درصدی مراکزعمومی در سال 96 نسبت به دوره مشابه سال گذشته منجر به کاهش25 درصدی درسال 97 شد

طرح های پیشنهادی  اضطراری در شرایط بحرانی :

الف) طرح توزیع آب بسته بندی : این طرح برای شرایط بحرانی که امکان توزیع آب شرب در شبکه وجود نداشته باشد به عنوان یکی از راهکارهای برون رفت از بحران پیشنهاد شد و اعلام آمادگی کامل برای عملیاتی نمودن آن با تولید و توزیع بسته های 1 تا 5 لیتری در محوطه های مدارس ، فروشگاه های زنجیره ای و دیگر مراکز درصورت تشدید بحران و نبود آب در شبکه در دستور کار قرار خواهد گرفت .

ب) طرح شناسایی و تشویق مشترکین کم مصرف : در این طرح مشترکین کم مصرف شناسایی و با درج مبلغی در قبض آب بها با عنوان پاداش مشترک کم مصرف ، معرفی می شوند .

 

نتایج :

علی رغم اضافه شده حدود 40هزار واحد به کل انشعابات در سال 97 ،  شاهد کاهش مصرف  7 درصدی در بخش خانگی و 3.3 درصدی در بخش غیرخانگی در سال 1397 می باشیم .

 

کاربری	96	97	درصد کاهش
خانگی	248,519,649	231,179,741	-6.98
غیرخانگی	80,189,050	77,467,713	-3.39

 

مهمترین نتیجه اخذ شده از این تجربیات در بخش مشترکین، این بود که حل مشکلات و بحران های آب شرب جز از طریق جلب  اعتماد واطلاع رسانی محترمانه به مشترکین ومشارکت آن ها به عنوان جامعه هدف مصرف کننده ، میسر نخواهد بود.